Artykuły

Odwołanie testamentu notarialnego – czy podarcie wypisu aktu notarialnego wystarczy do skutecznego odwołania ostatniej woli testatora.

Odwołanie testamentu notarialnego – czy podarcie wypisu aktu notarialnego wystarczy do skutecznego odwołania ostatniej woli testatora.

Odwołanie testamentu notarialnego – czy podarcie wypisu aktu notarialnego wystarczy do skutecznego odwołania ostatniej woli testatora ?

Zgodnie z postanowieniami art. 946 Kodeksu cywilnego, przyszły spadkodawca może odwołać swój testament między innymi w ten sposób, iż zniszczy (przykładowo podrze) taki dokument. Czy jednak ta forma „unieważnienia” testamentu dotyczy także testamentu sporządzonego przed notariuszem, który wydaje testatorowi jedynie jego wypis ?

Okazuje się, iż Kodeks cywilny, ani też żaden inny akt prawny, nie zawiera regulacji pozwalającej jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Powołany wyżej art. 946 posługuje się, bowiem jedynie ogólnym pojęciem „testament”, nie rozróżniając przy tym jego form.

Pomocne, zatem przy rozstrzyganiu wątpliwości związanych z powyższym zagadnieniem może być Postanowienie Sądu Okręgowego w Siedlcach
z 10 marca 2015 r. (sygn. akt V Ca 63/15). We wspomnianym orzeczeniu, Sąd wypowiedział stanowisko, iż zniszczenie jedynie wypisu testamentu notarialnego, nie stanowi jego skutecznego odwołania. Wypis, bowiem nie jest równoznaczny
z oryginałem dokumentu. Sąd wyjaśnił, iż analiza art. 946 Kodeksu cywilnego przy uwzględnieniu specyfiki testamentu notarialnego powinna prowadzić do wniosku, iż odwołanie testamentu poprzez jego zniszczenie dotyczy tylko testamentów własnoręcznych, a powyższy przepis Kodeksu cywilnego nie może być poddawany wykładni rozszerzającej, a więc stosowany również do testamentów urzędowych,
w tym testamentu notarialnego. Odmienne stanowisko, bowiem niweczyłoby bezpieczeństwo utrwalenia ostatniej woli testatora w formie dokumentu urzędowego (notarialnego), na skutek de facto „pozaurzędowych” działań samego testatora.

Oczywiście, w związku z brakiem jednoznacznej normy prawnej, powyższy podgląd ma również swoich przeciwników, którzy powołują się na art. 109 prawa
o notariacie, stanowiący, iż wypis ma moc prawną oryginału. Zwolennicy odmiennej koncepcji wskazują przy tym na Postanowienie Sądu Najwyższego z 30 czerwca 1972 roku (sygn. akt I CR 403/72), w którym to orzeczeniu Sąd stwierdził, że wypis testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego jest równoznaczny
z oryginałem.

Nie sposób ustalić, która koncepcja aktualnie dominuje w orzecznictwie sądowym. Zresztą rozstrzygnięcie tego zagadnienia w konkretnym postępowaniu sądowym, będzie zapewne zależało od indywidualnych zapatrywań prawnych składu orzekającego. Aby zatem „zaoszczędzić” spadkobiercom ewentualnych sporów sądowych, najbezpieczniej będzie odwołać testament notarialny poprzez sporządzenie nowego dokumentu zawierającego ostatnią wolę testatora.